ریسک و سرمایه گذاری مورد نیاز در عملیات بالادستی
چهارشنبه های حقوق نفت و گاز – درست گفتار دوم
دکتر سیدعرفان لاجوردی – مدیرعامل موسسه حقوقی فرصت
به دلیل عدم توازن دوره ای، بین عرضه و تقاضای نفت و به دنبال صعود و تنزل ناگهانی قیمت نفت، اکتشاف و استخراج منابع نفتی جدید، هم برای اقتصادهای صنعتی و هم برای کشورهای در حال توسعه، امری ضروری به شمار می رود. این نکته، نشان می دهد اگر اندک ثبات سیاسی و اقتصادی در دهه های بعدی غلبه داشته باشد، اکتشاف و بهره برداری نفت بایستی با سرعت بیش تری دنبال شود.
باید توجه داشت، عملیات اکتشاف، توسعه و تولید نفت یا عملیات بالادستی ( Exploration & Production: ”E & P” or “upstream”)، مستلزم منابع مالی قابل توجه است. بسیاری از مناطق نفت خیز اصلی جهان و ذخایر آتی، در کشورهای در حال توسعه قرار دارد؛ حال آن که توانایی های فنی، زیرساخت های صنعتی و منابع مالی این کشورها محدود است.
عامل دیگری که رویکرد ملیِ صرف به عملیات اکتشاف و بهره برداری نفت را با مشکل روبه رو می سازد، ریسک نهفته در همه ی فعالیت های اکتشافی است. عملیات اکتشاف با عدم قطعیت تجاری و زمین شناسی فراوانی همراه و به سرمایه گذاری های کلان نیازمند است. در واقع، طبیعی است که ده ها و شاید صدها میلیون دلار، قبل از نخستین اکتشاف، هزینه شود و با این وجود هیچ کشفی رخ ندهد. بسیاری از کشورهای در حال توسعه، نمی توانند این ریسک را پذیرا باشند و ناگزیرند که از شرکت های نفتی بین المللی تقاضا کنند این عملیات را از جانب آن ها انجام دهند.
به علاوه، در دهه های گذشته، پیش رفت های مهمی در روش های اجرایی عملیات اکتشاف، توسعه و بازیافت نفت رخ داده است. دست آوردهای فن آوری، از طریق عملیات لرزه نگاری پیش رفته و نرم افزارهای کامپیوتری پیچیده (مانند نرم افزار لرزه نگاری سه بعدی)، ریسک عملیات اکتشاف و توسعه را کاهش داده؛ و امکان حفاری ایمن را تا عمق های بیش تر فراهم آورده ؛ و توسعه ی میادینی را امکان پذیر ساخته که در قسمت عمیق تر آب های ساحلی قرار گرفته است (آب های با عمق بیش از دو هزار متر) و هم چنین، حفاری در چاه های افقی، بالا بردن بهره وری برداشت نفت از میادین موجود و تولید نفت از میادین نفتی غیر متعارف (هم چون نفت و گاز فوق سنگین از مخازن کم بازده) را موجب شده است. این دست آوردها، امکان دست رسی به منابع آتی هیدروکربن را فراهم می آورد؛ برای مثال کشف یک میدان بزرگ جدید، در آب های عمیق ساحل برزیل، در سال 2007. به علاوه، صنعت نفت و گاز، با توسعه ی روش های ذخیره سازی و ضبط کربن در مخازن زیر زمینی، صنعتی پیش تاز در پروژه های کاهش انتشار دی اکسید کربن به داخل جو محسوب می شود. هنگامی که تولید اولیه ی میادین عظیم و کم هزینه ای پایان یابد که چندین دهه قبل کشف شده اند، اکتشاف و تولید نفت، بیش تر و بیش تر، هزینه بر خواهد شد. این نکته، نشان می دهد، چرا هزینه های سرمایه ای صورت گرفته در سراسر جهان، برای اکتشاف و توسعه ی پروژه های نفتی، ظرف پنج سال گذشته، افزایش قابل توجهی داشته است (هزینه های فولاد، سیمان، تجهیزات حفاری و اقلام مصرفی عملیات بالادستی نفت نیز به شدت افزایش یافته است.). در سال 2008، این هزینه ها، تقریبا به چهارصد میلیارد دلار رسید و اگر تقاضای جهانی نفت و گاز با افزایش عرضه هم راه شود، این روند، ادامه خواهدداشت.
نظری دهید