توزیع جمعی خسارت

توزیع جمعی خسارت-موسسه حقوقی فرصت

دکتر سید عرفان لاجوردی مدیرعامل موسسه حقوقی فرصت 

بیمه های اجتماعی، برخلاف بیمه های تجاری، بر توزیع خطر و خسارت استوارند: شما هزار تومان خسارت می بینید و هزار نفر خسارت شما را جبران می کنند. «عاقله» در فقه بر چنین مبنایی بنا شده است. در چارچوب مفهوم «عاقله» و در شرایطی که «قتل خطای محض» به وقوع می پیوندد، تمامی مردان خانواده ی قاتل – و اگر بخواهیم به زبان مدرن سخن بگوییم، عامل خسارت – پرداخت دیه را برعهده می گیرند؛ بدین ترتیب خسارت توزیع می شود. کهنگی یک مفهوم و یا ناکارآمدی ساختار بر آمده از آن بدین معنا نیست که نمی توان ساختارهایی تازه براساس همان مفهوم قدیمی پدید آورد. امروزه نمی توان انتظار داشت، برادران، عموها و پسرعموها، مسوولیت پرداخت دیه ای را برعهده بگیرند که بر گرده ی دیگری سوار است؛ با این حال، توزیع خطر و توزیع خسارت، مفهومی زنده است. کلوپ های «پی اند آی» در صنعت دریانوردی، از رویکرد مفهومی، همان قدر منطبق با توزیع خطر و خسارت هستند که ساختار «عاقله» چنین بوده است. به زبانی ساده، امروزه، کشتی ها نیز تشکیل قبیله می دهند و در هر قبیله، خسارات سهمگین ناشی از تصادم کشتی که جبران آن، معمولا، از توان و تمایل شرکت های بیمه خارج است، توسط همه ی اعضا جبران می شود. تمام نمونه های جبران جمعی خسارت بر همین اساس استوارند؛ نمونه ی دیگری از روش های جبران جمعی خسارت را می توان در مفهوم «خسارت عمومی دریایی» مشاهده کرد. در مواجهه با خطر غرق شدگی، این احتمال وجود دارد که بخشی از محموله ی کشتی به دریا ریخته شود. در چنین شرایطی، ارزش هر محموله ی باقی مانده در برابر کل بار کشتی محاسبه می شود؛ و صاحب هر محموله موظف است به همان نسبت خسارت وارد بر کسی را جبران کند که بار خود را از دست داده است. باور به این که خطرهای جمعی، می بایست به صورت جمعی مدیریت شوند، پیدایش «بیمه های تامین اجتماعی» را نیز در پی داشت. همه ی افراد، در معرض پیری و ناتوانی هستند؛ بنابراین افراد شاغل، به صورت جمعی، هزینه ی زندگی بازنشستگان را برعهده می گیرند؛ این افراد، حق دارند، انتظار داشته باشند آن هنگام که خود، بازنشسته می شوند، در کنف حمایت نسل بعدی افراد مشغول به کار باشند.

پاره ای نهادهای پیچیده ی دنیای مدرن، خواه برآمده از رویکردهای «مرکانتالیتسی» و «سرمایه داری»، نظیر «پی اند آی کلاب» یا «خسارت عمومی دریایی» و خواه ریشه دار در مفاهیم «سوسیالیستی»، ازجمله، «بیمه ی تامین اجتماعی»، همانقدر روش های جمعی جبران خسارت هستند که نهادهایی سنتی نظیر «عاقله» و ساختارهایی بسیار ساده تر، همچون، وقتی اهالی روستا، هر کدام، یک گوسفند به همسایه ای می دهند که گرگ، گله ی او را دریده است.

مرور زمان دعاوی پیمانکاری

جهت دریافت مشاوره با پر کردن فرم زیر کارشناسان موسسه حقوقی فرصت در اولین فرصت با شما تماس خواهند گرفت.